De School voor Zelfinzicht biedt begeleiding bij zelfontwikkeling voor mensen met kenmerken van hoogsensitiviteit (HSP) en autisme spectrum stoornissen (autisme, ASS).

Tijdens de vorming van de persoonlijkheid en identiteit kunnen hoogsensitiviteit en autisme tot gevolg hebben dat de persoon verwijderd raakt van zijn of haar ware aard en behoeften. Bijvoorbeeld omdat een imago wordt aangeleerd waarmee gemakkelijker maatschappelijke aansluiting en acceptatie kan worden gevonden. Later kan dit leiden tot een groot gemis en problemen, omdat in essentie aanwezige behoeften en beperkingen worden genegeerd. Het steeds meer verwijderd raken van de eigenlijke persoonlijkheid veroorzaakt vroeg of laat een vastlopen in de vorm van een burn-out of erger.

Door zelfinzicht en zelfontwikkeling wordt het mogelijk om te leven naar je eigen behoeften en mogelijkheden en kan een burn-out worden voorkomen.

Hoogsensitiviteit (HSP)

Hoogsensitiviteit komt naar schatting bij 15% tot 20% van de Nederlandse bevolking voor. Er is pas sinds het laatste decennium van de vorige eeuw serieuze aandacht voor hoogsensitiviteit. Sindsdien wordt het benoemd en geaccepteerd als een complex aan eigenschappen, zowel fysiek als mentaal, die van grote invloed kunnen zijn op het leven van personen die hoogsensitief zijn. Hoogsensitiviteit wordt echter niet gezien als een stoornis of aandoening en is daarom niet opgenomen in het Handboek classificatie psychische stoornissen (DSM-5).

Hoogsensitiviteit is niet iets dat gedurende het leven ontstaat, het is er al vanaf de geboorte. Het is daarom van grote invloed op hoe iemand de wereld van begin af aan ervaart. Het gaat vaak samen met sterke introvertheid en hoogbegaafdheid.

De eigenschappen van hoogsensitiviteit maken dat er sprake is van snelle overprikkeling en overrompeling door indrukken in de buitenwereld, waaronder sociale interactie met andere mensen. Indien dit niet wordt her- en erkend, dan kan dit voor een hoogsensitief persoon problemen in het sociaal maatschappelijk domein veroorzaken. Dit kan leiden tot gevoelens van anders zijn, niet gezien worden, eenzaamheid en angst. Indien een hoogsensitief persoon echter leeft op basis van zijn of haar ware behoeften, dan zal blijken dat hoogsensitiviteit juist ook een grote gave en kracht kan zijn.

Hoogsensitieve personen herkennen zich over het algemeen in de volgende kenmerken:

• Gedetailleerde, subtiele en intense waarneming.
• Sterke gevoeligheid voor prikkels van buitenaf, zoals; geluid, geur, stemmingen en energie.
• Sterk aanvoelen van stemmingen en sferen.
• Meer tijd nodig hebben om indrukken te verwerken, secundair zijn.
• Veel in het hoofd zitten.
• Een rijk en diep gevoelsleven.
• Een serieuze instelling en verfijnde humor, houdt niet van platheid en gewelddadigheid.
• Het intens ervaren van emoties van anderen.
• Zorgzaamheid voor anderen en moeite om daarbij grenzen aan te geven.
• Relatief vaak last van stress, spanning en daaraan gerelateerde fysieke klachten.
• Regelmatige stemmingswisselingen, angsten of depressiviteit.

Autisme spectrum stoornis (ASS)

In tegenstelling tot hoogsensitiviteit wordt autisme gezien als een (ontwikkelings)stoornis en is daarom wel opgenomen in het Handboek classificatie psychische stoornissen (DSM-5). Er is wat betreft de bijbehorende kenmerken enige overlap met die van hoogsensitiviteit. Met name ten aanzien van de prikkelgevoeligheid, mate van introversie, spanning- en stressgevoeligheid, het in het hoofd zitten en het secundair zijn in informatieverwerking zijn er overeenkomsten.

Naar schatting heeft 1% van de Nederlandse bevolking autisme. Autisme heeft invloed op alle levensdomeinen en gaat vaak gepaard met chronische stress en overprikkeling, angst en onzekerheid. Bij mensen met autisme ligt een burn-out altijd op de loer vanwege de neiging om autistische eigenschappen te camoufleren ten gunste van maatschappelijk functioneren en sociale acceptatie. Net als bij hoogsensititiviteit is er bij autisme ook sprake van grote kwaliteiten die bij voldoende levensbalans juist positief kunnen worden benut.

Autisme kan op veel verschillende manieren tot uiting komen en is daarom gedefinieerd als een stoornis spectrum. Volgens de DSM-5 wordt autisme gediagnosteerd aan de hand van drie hoofdcriteria:

1. Problemen op het gebied van sociale communicatie en sociale interactie.
2. Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten.
3. Over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels.

In de praktijk herkennen mensen met een autisme spectrum stoornis zich in meer of mindere mate in kenmerken zoals:

• Problemen op sociaal gebied/minder goed ontwikkelde sociale intuïtie.
• Moeite met (onverwachte) verandering.
• Dingen heel letterlijk nemen.
• Eerlijk en recht door zee.
• Uitstekende detailwaarneming.
• Goed in analyseren.
• Niet graag over koetjes en kalfjes praten.
• Goed in het herkennen van patronen.
• Moeite met het bewaren van overzicht.
• Loyaal
• Buiten vaste kaders kunnen denken.
• Perfectionistisch
• (Ogenschijnlijk) geen interesse voor anderen tonen.
• Nauwkeurig
• Over- of juist ongevoelig voor zintuiglijke prikkels.
• Heel intensief bezig zijn met een beperkt aantal onderwerpen.
• Hyperfocus
• Talent voor specialisatie.
• Voorkeur voor een op een-contact.
• Tragere informatieverwerking.
• Behoefte aan duidelijkheid.